Iemand zegt of doet iets dat je raakt. Je weet dat je hier iets mee moet. Maar dit zijn ook de gesprekken waar je vooraf buikpijn van kan hebben en achteraf piekerend van wakker ligt. Hoe kan je dit nou het beste aanpakken?
In dit artikel gebruik ik de theorie van Geweldloze communicatie van Marshall B. Rosenberg om je handvatten aan te bieden.
Waarom raakt een bepaalde situatie jou? Waarom maakt juist dit jou boos? Onder jouw woede of irritatie zit een ander gevoel verborgen (verdriet bijvoorbeeld) en dit gevoel is weer verbonden met een behoefte of een waarden. Wanneer je je daarvan bewust wordt, is het makkelijker om een ‘eerlijk’ gesprek hierover te voeren.
Voorafgaand aan het gesprek
Soms overvalt een conflict je en is er geen moment vooraf waar je deze stappen kan doorlopen. Vaak is dat er wel. Het goede nieuws is: hoe vaker je deze stappen doorloopt, des te makkelijker dit je afgaat. Uiteindelijk kan het je zo gemakkelijk afgaan dat je deze stappen zelfs ín het moment kan doorlopen – je hebt het je dan eigen gemaakt en doorloopt deze stappen innerlijk in korte tijd.
Stap 1:
Bepaal wat het doel is van je gesprek. Wat is voor jou echt belangrijk? En ook wat voor jou belangrijk is in jouw relatie met deze persoon?
Ik wil een goede samenwerking met deze collega. Liefde en respect tussen mij en mijn vriend.
Stap 2:
Wat zijn jouw behoeften of wat vind jij belangrijk (waarde)? En verwoord deze positief, het kan zijn dat dit samenvalt met stap 1.
Ik wil dat mijn partner naar mij luistert. Ik wil mijn vriendin vaker zien.
Stap 3:
Sta stil bij jouw positieve overtuigingen. Jouw krachtige kanten. Voel ze, dit is wie jij bent, wat jij graag wil en hier zit jouw kracht.
Het is belangrijk dat jij weet waar jouw behoeften liggen en dat je daar bij stil staat maar het is ook belangrijk dat je rekening houdt met de ander. Empathie is onmisbaar in een gezonde relatie: zonder empathie van beide kanten is de kans erg groot dat een conflict uit de hand loopt.
Tijdens het gesprek
Stap 1:
Benoem wat er gebeurt, of gebeurd is en benoem dit feitelijk en zonder oordeel. (spreek je wel een oordeel uit in je waarneming – je doet dit altijd, je bent zo – dan zal de ander dat snel opvatten als kritiek). Je bent de afgelopen week 5 avonden van huis geweest. Je vroeg tijdens de vergadering van afgelopen week niet naar mijn mening.
Stap 2:
Maak je gevoelens bespreekbaar.
Dit maakt mij verdrietig. Ik voel me daardoor eenzaam.
Stap 3:
Verbind je gevoelens met je behoeften of waarden en spreek dit uit.
Ik zou je graag wat beter willen leren kennen. Ik wil je graag vaker zien. Ik wil meer intimiteit.
Stap 4:
Maak bespreekbaar of en wat voor concrete actie jij wil.
Ik wil graag elke zaterdag samen eten. Ik zou je elke week op deze afdeling willen zien.
Wat te doen als jij overspoelt raakt door jouw emoties?
Misschien ken je de fight, flight en freeze reflexen. Dit zijn de reflexen die jouw brein overnemen als jij overspoelt raakt door emoties omdat het gesprek dat je aan het voeren bent uit de hand loopt. Het is goed om je bewust te zijn van welk reflex jij geneigd bent in te schieten. Dit maakt dat je het moment herkent dat je overspoelt raakt.
Wanneer je overspoelt raakt door jouw emotie en je brein in de reflexstand schiet ben je namelijk niet meer in staat om rationeel na te denken, laat staan om naar het standpunt van de ander te luisteren. Je krijgt een soort tunnelvisie en bent alleen maar bezig met vechten, je wil verdwijnen of je verstijft. Je stresshormonen schieten op dat moment de pan uit en je reflexbrein neemt het van je over. Wat je dan het beste kan doen is pauze nemen. Zoek wat rust, wandel, kijk televisie, maak muziek. Doe in ieder geval iets dat niks te maken heeft met het conflict. Wanneer je weer tot rust bent gekomen, merk je vanzelf dat je weer in staat bent om helder na te denken en ontstaat er weer ruimte voor een constructief gesprek.
De reflectie na het gesprek
Een goede reflectie achteraf is om twee zaken van belang.
Als eerste om jouw emoties te verwerken. Wanneer het gesprek je heeft geraakt, dan is het goed om daar bij stil te staan en aan die gevoelens uiting te geven. Om ze even de ruimte te geven. Als je dat niet doet dan kan het gevoel blijven sluimeren, de ervaring negatief kleuren en ervoor zorgen dat je de volgende keer een conflict uit de weg gaat. Je kan het verwerken van de emotie zien als opschonen: je ruimt de negatieve lading die er om het gesprek heen hangt op.
Daarnaast is een goede reflectie van belang omdat je zo leert van deze situatie en het je helpt om te groeien.
Door te reflecteren zullen conflicten als deze jou steeds beter af gaan. Reflecteren kan je op de volgende manier doen:
- Verwerken van je emotie. Stel dat het conflict jou pijn heeft gedaan. Sta dan stil bij de vraag: wat heeft het geraakt, welke oude pijn is er geraakt? Is het de angst om er niet bij te horen van het kleine meisje? Het verdriet omdat iemand je niet ziet staan? Sta hier even bij stil, geef het de ruimte en als het nodig is troost dan jezelf. Het is oké om deze pijn te voelen, het hoort ook bij jou en het mag er zijn.
- Sta stil bij dat wat er gezegd is, welke gevoelens er speelden bij jullie beiden en welke patronen er aanwezig waren. Dit doe je door de volgende vragen te beantwoorden:
– wat deed ik, wat voelde ik, wat dacht ik. Wat is het effect daarvan op de ander? Is dit een patroon?
– wat deed de ander, wat voelde de ander, wat dacht de ander? Wat is het effect daarvan op mij? Is dit een patroon?
Wie schrijft die blijft. Het helpt je enorm om de reflectie op te schrijven. Dat hoeft niet netjes, niet mooi, niet uitgebreid. Het is voor jezelf en het helpt je om jouw reflectie steviger in jezelf te verankeren.
Wil je hier met mij over verder praten? Neem gerust contact met mij op.
