De manier waarop jij omgaat met je emoties zegt veel over de mate waarin jij in staat bent om gezond met jezelf om te gaan. Hoe beter jij met jouw gevoelens om kan gaan, des te beter kan jij voor je mentale welzijn zorgen. Je emoties voelen is alleen niet altijd even makkelijk. Dat is ook niet gek, veel mensen hebben in hun jeugd niet geleerd hoe ze om moeten gaan met hun emoties. Het werd bijvoorbeeld afgestraft als je heel boos werd of je moest je ‘vermannen’ als je een traan liet zien.
In dit artikel leg ik uit hoe je stappen kan zetten in het leren voelen van je emoties én wat je kan met je emoties. De informatie in dit artikel komt uit het boek Omarm je emoties van Ronald J. Frederick en het boek Emotionele flexibiliteit van Susan David.
Wat is emotionele flexibiliteit?
Waar voel je jouw emoties?
Emoties voel je in je lichaam. Deze lichamelijke sensatie kan je vergelijken met een golfbeweging. Het begint klein, groeit tot een breekpunt en als het helemaal uitgegolfd is verdwijnt het weer. Bij elke emotie ervaar je weer andere fysieke signalen. Hieronder vind je een lijst met de meest voorkomende fysieke sensaties, het kan je helpen bij het herkennen van je emoties.
Verdriet: zware oogleden; vochtige ogen of tranen die branden; een brok in je keel; een pijnlijk of zwaar gevoel op je borst; hangende schouders; een algeheel zwaar gevoel, de neiging om je naar binnen te keren
Boosheid: op elkaar geklemde kaken; snelle hartslag; warm worden; bloed dat naar je hoofd en gezicht stroomt; een gevoel van druk van iets wat naar boven of naar buiten wil; een impuls om iets te doen, bijvoorbeeld slaan; je krachtig en sterk voelen
Angst: koude handen; sneller ademen of kortademigheid; zweten; onrust in armen en benen; knoop in je maag; een algeheel trillerig gevoel; bloedtoevoer naar je benen en de neiging om weg te rennen
Blijdschap: glimlach; je ogen verwijden zich; een open gevoel in je borst; een algeheel gevoel van lichtheid of opwaartse druk; warme gevoelens van binnen; toename van energie; de neiging om iets met enthousiasme aan te pakken
Liefde: een open gevoel, alsof je hart opzwelt; een warm, smeltend gevoel; kippenvel of kriebelingen; een gevoel van tederheid naar de ander; de neiging om de ander aan te raken of te omhelzen; een kalm en tevreden gevoel
Schuld/schaamte: de neiging om je ogen af te wenden of neer te slaan; je hoofd neigt te gaan hangen; de impuls om je terug te trekken of je te verstoppen; een algeheel gevoel van zwaarte; weinig energie; een ziekig, misselijk gevoel van binnen (met name bij schaamte)
Hoe doe je dat, je emoties voelen?
Verdriet, boosheid, angst, blijdschap, liefde en schuld/schaamte noemen ze de basisemoties. Onderstaande oefening is er op gericht dat je de fysieke signalenen van de basisemoties leert herkennen in jouw lichaam.
Zoek voor de beschreven gevoelens een moment in je leven waarin je deze gevoelens beleefde. Of probeer een scenario voor te stellen waarin je dit beleefd.
- Goed zitten, neem de ruimte
- Visualiseer het moment in detail
- Laat de beelden aan je voorbij trekken
- Terwijl je jezelf onderdompelt in deze ervaring, let er dan goed op wat er in je lichaam afspeelt. Beschrijf de fysieke signalen voor jezelf.
- Lukt het niet om je fysieke signalen op te merken, wees gerust. Dit is iets dat je moet oefenen en waar je vanzelf beter in wordt.
Naarmate je dit beter onder de knie hebt, leer je de signalen beter herkennen. In de basis komt het hier op neer:
Er is een trigger (gebeurtenis, gedachten, herinnering). Vertraag, sta stil en adem diep. Keer de aandacht naar je lichaam en probeer de fysieke signalen op te pikken. Voel de beweging die je emotie in je lijf doormaakt.
Wellicht kan je er nog geen woorden aan geven en misschien is het je ook nog niet gelukt er helemaal bij te komen. Maar wees gerust: wanneer je op deze manier met je gevoelens omgaat zal je steeds beter worden in het voelen van je gevoelens.
Het effect van je emoties negeren.
Als je je gevoelens onderdrukt, gaan ze niet zomaar weg. Sterker nog: hoe meer jij de neiging hebt ze te ontkennen of weg te drukken, des te meer last je ervaart. Ze blijven vanbinnen aanwezig en als ze niet de aandacht krijgen die ze nodig hebben, slokken ze je energie op en kunnen zorgen voor de volgende problemen: angst, irritatie, piekeren, rusteloosheid, hoofdpijn, driftbuien, leegte etc.
Als gevoelens niet kunnen stromen, zorgen ze voor blokkades. Wanneer je de neiging hebt emoties weg te drukken en er omheen te leven, dan zal het je niet lukken om knelpunten in je leven aan te pakken.
Wat vertellen jouw gevoelens jou?
Jouw emoties geven jou informatie over twee belangrijke zaken in jouw leven: wat jouw behoefte is en wat jij belangrijk vindt. Bijvoorbeeld: je voelt je verdrietig omdat je je afgewezen voelt door je partner die jou niet wil aanraken (jouw behoefte). Of je bent boos omdat jouw boos niet luistert naar jouw inbreng, jij vindt het belangrijk dat ieders stem gehoord wordt (jouw waarden – dat wat jij belangrijk vindt).
Hoe kan je hier nu mee omgaan? Je kan jouw emoties zien als richtingwijzer. Ze laten je jezelf beter begrijpen. Maar let wel op: JIJ bent uiteindelijk degene die bepaalt welke kant je opgaat. Jij bepaalt jouw gedrag, jouw gevoelens niet. Je kan je gevoelens gebruiken als informatie om je gedrag mee te sturen, maar het zijn geen strenge richtlijnen. Zoals Susan David zegt: Emotions are data not directives.
Om dit goed te kunnen doen is het belangrijk dat je afstand neemt van je emotie. Met andere woorden: je bent niet je emotie maar je voelt je emotie. Omdat er dan meer afstand ontstaat tot gedachten en gevoelens, ontstaat er ook ruimte om te kiezen hoe je er mee om wil gaan.
In stappen naar een gezonde omgang met je gevoelens
Susan David beschrijft een aantal stappen waarin je op een gezonde manier om kan gaan met je emoties.
- Voel en erken je emotie in je lichaam (showing up to your emotions).
- Label de emotie: benoem het. En graaf dan nog wat dieper. Soms voel je in eerste instantie bijvoorbeeld irritatie maar zit daar verdriet of een gevoel van afwijzing onder. Het labelen van je emotie, het benoemen, is al een vorm van mini-therapie. Dit alleen al heeft een kalmerend effect en maakt dat je wat afstand neemt van je emotie.
- Walking your why. Wat is de informatie die deze emotie jou geeft over jouw behoefte of jouw waarden?
Bedenk wat je nodig hebt en onderneem daarop actie (of heel bewust geen actie ondernemen, omdat dat is wat je nodig hebt).
Emotiefobie
Het kan zijn dat bepaalde gevoelens angst bij je oproepen. In het boek Omarm je emoties wordt dat emotiefobie genoemd. Sommige mensen hebben zichzelf zo goed aangeleerd dat ze geen emoties mogen voelen, dat ze in de loop van hun leven bepaalde strategieën hebben ontwikkeld om zichzelf te ‘beschermen’. Voel je angst wanneer je gaat graven naar emoties? Heb je de neiging om dan weg te vluchten? Dan kan het zijn dat je last hebt van emotiefobie. Het kost je dan wat meer moeite om bij je echte gevoelens te komen. Wil je hier meer over weten en leren wat je er aan kan doen, dan raad ik je aan het boek Omarm je emoties te lezen.
